Dış Ticaret ile ilgilenen, yurtdışındaki firmalarla az ya da çok bir ticaret süreci yürüten her firmanın, her temsilcinin bilmesi ya da en azından fikir sahibi olması gereken diğer bir konu başlığı da Incoterms Teslim Şekilleri’dir.
Incoterms, merkezi Paris’te bulunan Uluslararası Ticaret Odası (ICC) tarafından uluslararası ticarette ortaya çıkan anlaşmazlıkları, uyuşmazlıkları ve hukuki ihtilafları ortadan kaldırmak ve uluslararası standart teslim şekillerini belirlemek için düzenlenmiştir.
İlk olarak 1936 yılında yürürlüğe konulan INCOTERMS, süreç içinde çeşitli düzenlemelerle bugünkü halini almıştır. 1 Ocak 2020’de uygulamaya giren ve günümüzde INCOTERMS 2020 olarak adlandırılan güncel versiyon 11 adet teslim şeklinden oluşmaktadır.
Satıcının sorumluluklarının en az olandan başlayarak tek tek ve kısaca inceleyelim :
1 - EXW - ExWorks (Ticari İşletmede Teslim)
Kısaca, satıcının sorumluluğunun sadece üretmek ve paketlemek olarak tanımlayabileceğimiz bu teslim şeklinde; satıcı sözleşmede belirtilen tarihte ürünleri alıcıya veya onun emrine teslim etmek üzere işletmesinde hazır bulundurmalıdır. Alıcı, bu malları işletmeden teslim alarak ihracat için gerekli belgeleri hazırlar, gümrük işlemlerini tamamlayarak malları kendi ülkesine ithal eder.
EXW işlemlerde, satıcının riskleri minimum olmakla birlikte, alıcı malı depodan kendi nakliyecisi ile teslim alarak, o noktadan sonraki tüm masrafları ve riskleri üstlenmiş olur.
2 - FCA - Free Carrier (Önceden belirlenmiş yerde taşıyıcıya Teslim)
Taşıyıcıya teslim terimi, malların gümrük çıkış işlemlerinin satıcı tarafından tamamlanarak, taraflar arasında anlaşılan yer ve zamanda alıcının talep ettiği taşıma acentesine teslimi ile satıcının yükümlülüğünün sona ereceği anlamına gelir.
Bu teslim şeklinde, ihracat formaliteleri ve belirlenen yere kadar olan yurt içi nakliye masrafları satıcıya aittir. Alıcı ise, belirlenen yerden sonraki nakliye ve alıcı ülkedeki ithalat formalitelerinden sorumludur. O yüzden teslim yerinin ismen ve adres olarak belirlenmesi ve taraflar arasında kabul edilmiş olması çok önemlidir.
3 - FAS - Free Alongside Ship (Gemi Doğrultusunda Masrafsız)
Bu teslim şeklinde satıcı malları, sözleşmede belirtilmiş teslim yeri olan geminin yanına kadar getirmekle mükelleftir. Mallar eğer gemi rıhtımında ise yükleme yerine getirilerek, gemi açıkta ise mavnalarla geminin yanına kadar götürülerek teslim edilir. Bu teslim şekli sadece deniz veya nehir taşımacılığında kullanılabilir.
Mallara ilişkin hasar ve masraflar, mallar gemi doğrultusunda bırakıldığı zaman alıcıya geçer ve alıcı bu andan itibaren bütün masraflara katlanır.
4- FOB - Free On Board (Gemi Bordasında Teslim)
Bu teslim şeklinde satıcı, ihracat için gerekli tüm belgeleri hazırlayıp, gümrük işlemlerini kendi tamamladıktan sonra, malları belirtilen tarih ve yerde, alıcı tarafından belirlenen gemiye yükler. Malların geminin içinde bulunduğu andan itibaren satıcının sorumluluğunu alıcıya geçmiş kabul edilir.
FAS gibi sadece deniz veya nehir taşımacılığında kullanılabilir.
5 - CFR - Cost and Freight (Mal Bedeli ve Navlun)
CFR teslim şeklinde, satıcı malları yüklenecek limana kadar getirir. Gümrük işlemlerini yapar, geminin taşıma ücretini (navlun) öder ve malları gemiye yükler. Navlunun satıcı tarafından ödenmesine rağmen, mallar gemiye yüklendikten sonra tüm risk ve sorumluluk alıcıya geçer.
Bu teslim şekli de sadece deniz ve nehir taşımacılığında kullanılabilir.
6 - CIF - Cost, Insurance, Freight (Mal Bedeli, Sigorta ve Taşıma)
Bu teslim şeklinde, yukarıda belirtilen CFR teslim şekline ek olarak satıcının sigorta yaptırmış olması da gerekmektedir. Satıcı ihraç edeceği malları, gümrük işlemlerini tamamlar, asgari teminat sağlayan bir sigorta yaptırarak yükleme limanına getirir ve gemiye yükler. Bu teslim şeklinde satıcı malın varış limanına kadar olan navlun (taşıma ücreti) ücretini de ödemiş olmalıdır.
7- CIP - Carriage and Insurance Paid (Sigorta Dahil Taşıma Ödenmiş Olarak)
CIP teslim şeklinde satıcı, ihraç edeceği malları, ihracat gümrük işlemlerini tamamlamış, asgari teminat sağlayan bir sigorta yaptırmış olarak nakliye aracına yükler. Bu teslim şeklinde satıcı ayrıca malın varış yerine kadar olan navlun ücretini de öder.
CIP, deniz taşımacılığında kullanılan CIF ile aynı şartlara sahiptir. CIP, deniz yolu dahil karayolu ve diğer taşıma şekillerinde de kullanılır.
8 - CPT - Carriage Paid To (Taşıma Ödenmiş Olarak)
Belirtilen yere kadar satıcının navlunu ödenmiş bir şekilde malı teslim edecek olması anlamına gelir. Satıcı malları sağlam bir şekilde kendi nakliyecisine teslim ettikten sonra, çıkış gümrük işlemlerini yaptırır ve yükleme ile ilgili bilgileri ve evrakları alıcıya iletir. Alıcının; bu bilgileri aldıktan sonra malları oluşabilecek hasarlara karşı sigortalatması gerekir. Çünkü malların nakliyeciye (taşıyıcı firmaya) teslim edilmesinden sonraki tüm hasarlar ve ek masraflar alıcıya aittir.
Bu teslim şekli alıcı ve satıcı açısından, deniz yolunda kullanılan CFR terimiyle aynı sorumlulukları içerir.
9 - DDP - Delivered Duty Paid (Gümrüğü Ödenmiş Olarak Teslim)
Bu teslim şeklinde satıcı hem ihracat hem ithalat işlemlerini gerçekleştirir ve ithalatla ilgili gümrük vergilerini de öder.
DDP alıcının sorumluluğunun en az olduğu teslim şeklidir. Satıcı açısından da en masraflı teslim şekli olduğu söylenebilir. Çünkü bir fabrikadan diğer fabrikanın kapısına kadar, fabrikada boşaltma hariç, tüm masrafların satıcı tarafından karşılandığı bir teslim şeklidir.
10 - DPU – Delivered at Place unLoaded (Belirlen yerde Teslim)
Satıcının malları belirlenen varış noktasında gelen taşıma aracından boşaltılmış bir şekilde alıcının tasarrufuna bırakmakla malları teslim ettiğini ifade eder.
11- DAP - Delivered At Place (Belirlenen Yerde Teslim)
DAP, malların alıcı ve satıcı tarafından belirlenmiş olan boşaltma yerinde (bir liman iskelesi, gümrük noktası, havalimanı) boşaltma için hazır durumda olan bir nakliye aracının üzerinde alıcı emrine bırakılmasıdır.
Tüm gümrük işlemleri, masrafları, gümrükte doğan vergi, resim ve harçlar alıcıya aittir. Malların belirlenen yere taşıma maliyetlerini, terminal bağlantılı zarar risklerini satıcı üstlenir.